Zmiany w prawie budowlanym z 2022 roku, a następnie kolejne nowelizacje z 2025 roku, znacząco ułatwiły życie polskim inwestorom. Pojawiła się możliwość budowy domów jednorodzinnych na zgłoszenie, co wielu osobom otworzyło drogę do szybszej realizacji marzeń o własnym lokum. Jednak wybór tej procedury nie zawsze jest najlepszym rozwiązaniem. W niektórych sytuacjach bezpieczniej i rozsądniej będzie postawić na tradycyjne pozwolenie na budowę.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami na zlecenie, czyli bez pozwolenia na budowę można stawiać:
- budynki rekreacji indywidualnej, czyli altany, wiaty, domki letniskowe o powierzchni zabudowy do 35 metrów kwadratowych;
- domy jednorodzinne do 70 metrów kwadratowych powierzchni zabudowy; budynki takie mogą być maksymalnie dwukondygnacyjne, budowane na własne potrzeby mieszkaniowe;
- domy jednorodzinne dowolnej wielkości, pod warunkiem że cały obszar oddziaływania mieści się w granicach działki.
Jakie formalności trzeba spełnić?
Aby móc zacząć budowę domu na zgłoszenie, należy spełnić podstawowe formalności. W formie tradycyjnej lub elektronicznej należy złożyć do urzędu zawiadomienie o rozpoczęciu budowy. Wraz z nim należy przedstawić:
- mapę do celów projektowych,
- projekt budowlany obejmujący plan zagospodarowania terenu i projekt architektoniczno-budowlany,
- oświadczenie o budowie na własne potrzeby (dla domów do 70 metrów kwadratowych),
- oświadczenie o kompletności dokumentów,
- ewentualne oświadczenie o rezygnacji z kierownika budowy.
W przypadku budowy domu prace można rozpocząć niezwłocznie po złożeniu zawiadomienia.
Kiedy warto skorzystać z możliwości budowy na zgłoszenie?
Zgłoszenie to przede wszystkim oszczędność czasu. Najlepiej sprawdza się, gdy planujemy prostą inwestycję, np. niewielki dom jednorodzinny na własnej działce, nie zamierzamy wprowadzać zmian w projekcie, działka ma odpowiednią powierzchnię i nie planujemy korzystać z kredytu hipotecznego.
W jakim przypadku lepsze będzie pozwolenie na budowę?
Zgłoszenie, choć kuszące, bo może w znacznym stopniu przyśpieszyć termin rozpoczęcia prac budowlanych, wiąże się jednak z pewnymi ograniczeniami. W wielu sytuacjach lepszym wyborem pozostaje pozwolenie. Będzie ono niezbędne, gdy projekt zakłada skomplikowaną lub nietypową zabudowę i planujemy wprowadzać zmiany w pierwotnym projekcie (np. chcemy zmienić kąt nachylenia dachu).
O pozwolenie na budowę warto też wystąpić, gdy zamierzamy postawić dom w gęstej zabudowie lub blisko granicy działki.
Inwestycje realizowane na postawie pozwolenia na budowę preferują również banki. Jednoznaczna decyzja administracyjna sprawia, że dom finansowany przez bank będzie stanowił pewne zabezpieczenie kredytu.
Budowa domu na zgłoszenie to świetna opcja dla osób, które chcą szybko zrealizować prostą inwestycję i są gotowe wziąć pełną odpowiedzialność za projekt. Procedura jest mniej sformalizowana, ale jednocześnie mniej elastyczna i obarczona większym ryzykiem interpretacji prawa.
Pozwolenie na budowę to z kolei większe bezpieczeństwo, możliwość wprowadzania zmian i łatwiejszy dostęp do kredytu. Choć wymaga więcej dokumentów i czasu, daje inwestorowi stabilność i ochronę w przyszłości.
Decyzja, którą ścieżkę wybrać, powinna zależeć od rodzaju inwestycji, finansowania i warunków działki. Najważniejsze, aby podjąć ją świadomie.
