Kiedy zaczyna się okres sezonu grzewczego w wielu miastach, wsiach i osiedlach pojawia się charakterystyczny, nieprzyjemny zapach. Często jego źródłem są spalane odpady komunalne w domowych piecach. Choć może się to wydawać szybkim sposobem na pozbycie się odpadów, w świetle polskiego prawa jest to działanie zakazane. Palenie śmieci to nie tylko problem ekologiczny, lecz przede wszystkim poważne zagrożenie dla zdrowia mieszkańców. Wzrastająca świadomość społeczna oraz rozwój technologii sprawiają, że ryzyko wykrycia i ukarania osób stosujących ten proceder jest coraz większe.
Kto i jak kontroluje, czym palimy w piecu?
Kontrole domowych palenisk przeprowadzają straże miejskie i gminne oraz upoważnieni pracownicy urzędu. Działają oni na podstawie pisemnego upoważnienia wydanego przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, zgodnie z art. 379 ustawy Prawo ochrony środowiska. Inspektorzy mają prawo wejść na teren prywatnej nieruchomości w godzinach od 6:00 do 22:00 (w przypadku firm kontrola może odbywać się przez całą dobę). W trakcie wizyty muszą okazać legitymację służbową i upoważnienie. Podczas kontroli urzędnicy sprawdzają rodzaj paliwa, analizują dokumenty zakupu, a także dokonują inspekcji kotła, paleniska i pojemnika na popiół. Często pobierają próbki paliwa lub popiołu, które trafiają do akredytowanego laboratorium w celu analizy chemicznej. Odmowa wpuszczenia kontrolerów traktowana jest jako utrudnianie czynności urzędowej i może skutkować dodatkowymi karami, w tym wezwaniem policji.
Jak wykrywa się spalanie śmieci?
Wykrywanie nielegalnego spalania odpadów opiera się zarówno na zgłoszeniach mieszkańców, jak i nowoczesnych technologiach. Sąsiedzi wyczuwający ostry zapach spalanego plastiku lub zauważający gęsty, czarny dym mogą powiadomić urząd gminy lub straż miejską. Zgłoszenia mogą być anonimowe, a stanowią wystarczającą podstawę do rozpoczęcia kontroli. Coraz częściej gminy wykorzystują drony wyposażone w sensory chemiczne i kamery. Dzięki nim możliwe jest szybkie wykrycie miejsc emisji zanieczyszczeń oraz analiza stężenia substancji szkodliwych, takich jak chlorowodór czy pyły zawieszone. Wysokie stężenie chlorowodoru, charakterystyczne dla spalania tworzyw sztucznych zawierających chlor (PVC), traktowane jest jako silna poszlaka nielegalnego spalania. Dane z dronów, choć zwykle nie są dowodem samym w sobie, często inicjują bezpośrednie kontrole i pobranie próbek do laboratorium.
Kary za palenie śmieciami
Palenie odpadów komunalnych w piecu jest wykroczeniem środowiskowym. Grożą za nie surowe konsekwencje. Kary mają charakter zarówno prewencyjny, jak i sankcyjny, podkreślając powagę zagrożenia, jakie stwarza spalanie śmieci. Mogą to być:
- mandat karny do 500 zł nakładany przez kontrolera na miejscu, zgodnie z art. 191 Ustawy o odpadach i przepisami Kodeksu wykroczeń;
- grzywna sądowa do 5000 zł lub areszt do 30 dni stosowana w przypadku notorycznego łamania zakazu lub odmowy przyjęcia mandatu.
Zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa
Skutki spalania odpadów w piecu wykraczają daleko poza aspekty prawne. Wydzielane podczas procesu spalania toksyny i metale ciężkie mogą trwale uszkadzać drogi oddechowe, wątrobę, układ odpornościowy, a nawet zaburzać gospodarkę hormonalną. Szczególnie niebezpieczne są dioksyny i furany powstające przy spalaniu plastiku zawierającego chlor. Są one rakotwórcze i mutagenne.
