Jest kilka sposobów na przekazanie mieszkania wybranej osobie z rodziny. Niektóre z nich zabezpieczają interesy darczyńcy, zapewniając mu możliwość dożywotniego mieszkania w przekazanym mieszkaniu.
Darowizna
Jedną z najpopularniejszych form przekazania mieszkania rodzinie jest darowizna. Za jej pomocą można przekazać każdy majątek dowolnej osobie, również niespokrewnionej. Jednak im dalszy krewny, tym wyższy będzie podatek do zapłacenia fiskusowi. Zwolnione z obowiązku płacenia podatku od darowizny są osoby z tzw. grupy zerowej. Zalicza się do niej: małżonków, zstępnych (dzieci, wnuki oraz prawnuki), wstępnych (rodziców, dziadków, pradziadków), macochę oraz ojczyma.
W pozostałych grupach wysokość podatku zależy od wartości rynkowej nieruchomości i wynosi od 3% do 20%. Każda z grup ma określoną kwotę wolną od podatku, która wynosi odpowiednio:
– dla grupy I (pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, teściowie): 10 434 zł,
– dla grupy II (zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych): 7 878 zł,
– dla grupy III (inne osoby): kwota wolna od podatku to 5 308 zł.
Darowizna nieruchomości, tak jak każda inna umowa przenosząca prawo własności nieruchomości musi być zawarta w formie aktu notarialnego.
Służebność osobista
Jeśli chcemy przekazać bliskiej osobie nieruchomość w darowiźnie, ale jednocześnie zapewnić sobie prawo mieszkania w przekazanej nieruchomości, można skorzystać z ustanowienia służebności. Jest to ograniczone prawo rzeczowe, polegające na zbyciu nieruchomości na rzecz wskazanej osoby przy zachowaniu możliwości dożywotniego zaspokajania potrzeb mieszkaniowych.
Służebność jest odnotowana w księdze wieczystej i obciąża nieruchomość. Oznacza to, że nawet po sprzedaży mieszkania przez obdarowanego innej osobie, służebność nie wygasa i pierwotny właściciel nadal ma prawo mieszkać w danym lokalu.
Umowa dożywocia
Inna forma zapewnienia sobie dachu nad głową po przekazaniu nieruchomości komuś z rodziny to tzw. umowa dożywocia. Jest to podobne rozwiązanie do darowizny z ustanowieniem służebności, ale jednocześnie zobowiązuje nabywcę prawa do nieruchomości do zapewnienia dożywotniego utrzymania darczyńcy. Osoba obdarowana musi zapewnić miejsce do życia, utrzymanie, opiekę (również zdrowotną), a także zorganizować i pokryć koszty pogrzebu. Szczegóły umowy zależą od ustaleń obu stron. Umowa musi mieć formę aktu notarialnego i może zostać rozwiązana jedynie przez sąd lub samoczynnie wygaśnie po śmierci zbywcy.
Testament
Za pomocą testamentu możemy przekazać nieruchomość po naszej śmierci dowolnej osobie bez uwzględniania ogólnych zasad dziedziczenia. W testamencie zawarta jest wola spadkodawcy, która określa kto i w jakiej części dziedziczy po nim pozostawiony majątek. Dokument ten nie wyłącza możliwości dziedziczenia przez spadkobierców ustawowych, którym przysługuje prawo do tzw. zachowku.
Testament może zostać sporządzony samodzielnie, ale aby utrudnić jego ewentualne podważenie powinien być przygotowany przez notariusza. Dokument powinien być napisany własnoręcznie (nie może być wydrukiem opatrzonym jedynie podpisem spadkodawcy) i musi zawierać datę sporządzenia. Tylko najnowsza wersja jest obowiązująca.
Jeśli wszyscy spadkobiercy akceptują wolę spadkodawcy, to przeniesienie prawa własności po śmierci spadkodawcy odbywa się niezwłocznie. Jeśli któryś ze spadkobierców będzie domagał się prawa do zachowku, to procedura spadkowa może zająć kilka lat.
