Ministerstwo Rozwoju i Technologii pracuje nad projektem ustawy, dzięki której spółdzielnie mieszkaniowe, będą mogły uregulować stan prawny gruntów, na których wybudowano bloki. Nowe przepisy mają również uregulować sytuację prawną osób posiadających spółdzielcze prawo do lokalu.
Na mocy nowej ustawy przygotowywanej przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii spółdzielnie mieszkaniowe otrzymają roszczenia o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów, na których wybudowały budynki mieszkalne, a także o nieodpłatne przeniesienie własności budynków, które się na nich znajdują.
Roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego ma dotyczyć gruntów, które są własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, a także budynków, które spółdzielnie wybudowały po 5 grudnia 1990 roku. Zgodnie z ustawą roszczenia będą rozpatrywane w trybie administracyjnym, a nie jak do tej pory na podstawie umownego trybu ustanawiania użytkowania wieczystego. Dzięki temu strony postępowania będą mogły skorzystać z instrumentów zwalczania bezczynności czy przewlekłości postępowania, a rozstrzygnięcia w tym zakresie będą podlegać kontroli instancyjnej.
Zgodnie z opracowywanymi przepisami spółdzielnie mieszkaniowe będą miały 12 miesięcy na złożenie wniosku o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów, które znajdują się pod należącymi do nich budynkami mieszkalnymi. Jeśli taki wniosek został już złożony, ale sprawa nie trafiła przed sąd powszechny lub Sąd Najwyższy, spółdzielnia będzie mogła sięgnąć po administracyjno-prawną ścieżkę realizacji roszczenia. Spółdzielnia na rzecz, której ustanowione zostanie prawo użytkowania wieczystego gruntów oraz nieodpłatne przeniesienie własności budynków, będzie musiała ponosić opłaty roczne za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste. Projekt ustawy przewiduje jednak możliwość skorzystania z bonifikaty od pierwszej opłaty za ustanowienie użytkowania wieczystego, która udzielana będzie na podstawie uchwały właściwej rady gminy lub sejmiku, w zależności od tego, kto jest właścicielem gruntu.
Planowane rozwiązanie ma umożliwić spółdzielniom mieszkaniowym uregulowanie stanu prawnego gruntów pod budynkami mieszkalnymi. Ustawa ma również na celu ustabilizowanie sytuacji prawnej osób, które posiadają spółdzielcze prawa do lokali. Łatwiejszy będzie także obrót tymi prawami oraz zapewniona możliwość przekształcenia prawa do lokalu spółdzielczego w odrębną własność.
Pojawiają się głosy, że nabycie prawa własności nieruchomości przez spółdzielnie mieszkaniowe, powinno odbywać się z mocy ustawy, w drodze tzw. instytucji przemilczenia. Takie rozwiązanie zakładałoby wezwanie właściciela do podjęcia określonych działań i w przypadku ich braku w określonym terminie, pozwalałoby na nabycie własności poprzez przemilczenie. Taki projekt ustawy przygotował Związek Rewizyjny Spółdzielni Mieszkaniowych RP, twierdząc, że tak skonstruowane przepisy pomogłyby w rozwiązaniu problemu gruntów, których status prawny nie jest uregulowany.
